E-Katılım'da sınıfta kaldık

E-Devlet ve e-Katılım konusunda Birleşmiş Milletler ve Rutgers Üniversitesi tarafından yapılan anketlerde Türkiye, dünya sıralamasında her geçen yıl gerilere düşüyor. Yeni sıralamaya göre Türkiye’nin, Güney Amerika ve Afrika ülkeleri arasında yer aldığına dikkat çeken İzmir Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Emrah Orhun, yerel yönetimlerin karnesinin kırıklarla dolu olduğunu söyledi.

Birleşmiş Milletlerin (BM) “Halk için e-Devlet” raporunu ve Rutgers Üniversitesi tarafından yapılan ve 100 ülkenin en büyük belediyelerinin e-yönetişim kriterlerinin değerlendirildiği 2012 yılı raporunu değerlendiren İzmir Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Emrah Orhun, Türkiye’nin e-Devlet ve e-Katılımda sınıfta kaldığını söyledi. Gerekli teknolojik altyapıya sahip olunması ve bütçenin ayrılmasına rağmen anlayış sorunu olduğunu öne süren Prof. Dr. Orhun, konuyu İzmir’in 18 belediyesi özelinde değerlendirdi ve “e-Katılım konusunda yurttaş çoğu belediye için sadece ‘bilgi alan’ konumunda. Yurttaşı ‘Danışılan’ kişi olarak çok az belediye görürken ‘öneren, birlikte üreten ve birlikte karar veren’ kişi olarak gören belediye hiç yok. Bununla birlikte yurttaşın karar verme ve uygulama süreçlerine katılmasını sağlayacak olanaklar da yok” dedi.

Paylaşım ve katılım kültürü eksik

BM tarafından E-Devlet anketi ile 193 üye devlet için bilgi ve iletişim teknolojilerinin verimlilik, etkinlik, şeffaflık, sorumluluk, kamu hizmetlerine erişim ve yurttaş katılımını güçlendirerek kamu sektörünü dönüştürmede kullanım ve potansiyelinin değerlendirildiğini belirten Prof. Dr. Orhun, “Türkiye e-Devlet uygulamalarına önemli bir kaynak ayırmasına rağmen bir anlayış sorunu yaşıyor. Ayrılan kaynağa paralel olarak katılımı destekleyecek çalışmalar yapılmıyor. Demokratik gelenek olmadığı için teknolojiyi paylaşım ve katılım için kullanmak aklımıza gelmiyor” dedi.

193 ülke arasında Türkiye 136’ncı

e-Katılımın ise daha yeni bir parametre olduğunu belirten Orhun, belediyelerden örnekle “Vatandaşın öneri yapabilmesi için belediyelerin web sitelerinde bir olanak yer alıyor mu? İnternet üzerinde bir tartışma ortamı yaratılabiliyor ve vatandaş bu tartışmaya katılıyor mu? Anket yapılıyor mu, yapılan anket sonuçları değerlendirilip paylaşılıyor mu?” sorularına yanıt arandığını söyledi. Orhun, “Bazı belediyelerde yapılan anketlerle vatandaşa görüşü soruluyor ancak açıklanmıyor. Başkana bir mesaj atıp öneride bulunuyorsunuz ancak geri dönüş yapılmıyor. Bunları değerlendiren Birleşmiş Milletler sıralamasına bakınca Türkiye, 193 ülke arasında 136’ncı sıraya düşüyor” dedi. 

İstanbul 10 sıra geriledi

100 ülkenin en büyük belediyeleri üzerinde Rutgers Üniversitesi tarafından yapılan Dünyadaki Belediyelerde Sayısal Yönetişim araştırmasında Türkiye’nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile değerlendirmeye alındığını belirten Prof. Dr. Orhun, “Yurttaş katılımında 2007’de 51’inci sırada bulunan Türkiye 2012’de 61’inci sıralamaya gerilemiş. Bu sıralamaya göre Türkiye’nin konumu Güney Amerika ve Afrika ülkeleri arasında yer alıyor” bilgisini verdi.

Üniversiteler ile işbirliği yapılabilir ama belediyeler isteksiz

Özellikle araştırma ve çözüm yolu göstermede üniversitelerin yerel yönetimlere faydalı olabileceğini vurgulayan Orhun şunları aktardı:

“e-Katılım sistemini geliştirmek, daha iyi bir yerel yönetim için kesinlikle gerekli ve kolaylık sağlayıcı ancak belediyeler isteksiz. İki yıl önce yerel bir yönetim ile protokol imzalamak üzere böyle bir çalışma içine girdik. Öğrencilerimiz tarafından geliştirilen bir mobil uygulama yazılımı ile vatandaş karşılaştığı sorunun fotoğrafını cep telefonu ile çekecek ve doğrudan ilgili birime, talebini de yazarak yollayabilecekti. Ancak işbirliği protokolünün imzalanması gerçekleşmedi.”

Başka iki belediyeye kentsel dönüşüm dahil olmak üzere çeşitli konularda proje önerileri yaptıklarını ve e-Katılım için geliştirmekte oldukları yazılımları gösterdiklerini ama bazılarına yanıt bile alamadıklarını belirten Orhun,  yurttaşların karar vermeye katılamamasının yanında kurumlararası işbirliği becerilerinin ve geleneğinin eksikliğinin Türkiye’nin gelişmesinin önündeki en büyük engeller arasında olduğunu söyledi. Orhun, e-Katılım’daki konumumuzun Türkiye’nin demokrasi karnesindeki tek kırık olmadığını ve bu durumun 2013 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'ndeki bir önceki yıla göre 6 sıra gerileyerek 179 ülke arasında 154’üncü sırada yer almamıza paralellik gösterdiğini de belirtti.