Taşeron çalışanlarının sorunları Mecliste

CHP İzmir Milletvekili, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi Rahmi Aşkın Türeli, ülkemizde taşeron çalışma ilişkilerinin giderek yaygınlaşmasının doğurduğu olumsuz sonuçları ve taşeron çalışanların sorunlarının araştırılmasına yönelik meclis araştırma önergesi verdi.

Kamu personel sistemini dönüştürme çabalarının AKP döneminde yaygınlaştığına ve hızlandığına dikkat çeken Türeli, memurlar tarafından yürütülmesi öngörülen hizmetlerin hizmet satın alınması yoluyla taşeronlaştırılmasının da yanlış bir uygulama olduğunu söyledi.

CHP'li Vekil, taşeron işçilere yönelik olarak da kapitalizmin başlangıç yıllarına ait vahşi çalışma koşullarının adeta geri geldiğini ve köleci çalışma koşullarının geçerli olduğunun altını çizdi. Çalışma hayatının en önemli sorunlarından biri olan taşeronlaşmanın önüne geçilmesine yönelik sendikal mücadeleler sürerkenCHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli de bu konuda yaşanan sorunları Meclis gündemine taşıdı.

Türeli memur ve işçilerin yaşadıkları sıkıntıların giderilmesi ve çözüm önerilerine ilişkin verdiği meclis araştırma önergesinde önemli tespitlerde bulundu. CHP'li Vekil, AKP döneminde kamu personel sistemini dönüştürme çabalarının yaygınlaştığını ve hızlandığı belirterek şunları söyledi: Taşeronlaştırmak için kılıf arıyorlar Kamu personel sistemini dönüştürme çabaları AKP döneminde yaygınlaşmış ve hızlanmıştır. Bu dönüştürme çabaları, reform ve yeniden yapılandırma çalışmaları, yönetsel güç ve tercihler kullanılarak kamu örgütlerinin verimsizleştirilmesi, mevzuat değişiklikleri ve kamu yönetiminin hantal ve verimsiz, kamu personelinin ise tembel ve yetersiz olduğu şeklindeki toplumsal meşruluk kazanmaya yönelik söylemler eşliğinde yürütülmektedir.

Kamu personel sistemine yönelik dönüştürme çabalarının başında memur istihdamının alan itibariyle daraltılması ve memurlar eliyle görülen hizmetlerin hizmet alımına konu edilerek özelleştirilmesi gelmektedir. Memurluk, kadro esasına dayanan ve kamu görevinin objektif ölçütlerle yerine getirilmesi amaçları ile örgütlenen, güvenceli bir istihdam biçimidir.

Genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli görevler başka istihdam şekilleri tarafından yerine getirilemeyeceği gibi, memurlar tarafından yürütülmesi öngörülen hizmetlerin “hizmet satın alınması” yoluyla taşeronlaştırılması doğru bir uygulama değildir. Diğer taraftan, taşeron işçiler aracılığıyla kapitalizmin başlangıç yıllarına ait vahşi çalışma koşulları adeta geri gelmiştir. Taşeron işçiler için, kavramsal olarak olmasa da, insani değerler bakımından “köleci çalışma koşulları” geçerlidir ve bu sebeple de taşeron işçilik uygulaması kamuoyunda “modern kölelik” olarak adlandırılmaktadır."

Eşit işe eşit ücret ilkesi göz ardı ediliyor

Türeli sendikal haklara sahip işçilerle taşeron işçiler arasında ücret ve ikramiye farklılıklarına da dikkat çekerek, çalışma hayatında ciddi bir haksızlığın ortaya çıktığını, "eşit işe eşit ücret" ilkesinin göz ardı edildiğini söyledi. Türeli, "Taşeron işçilerin çalışma ilişkisinin temel karakteristiği, asgari ücret civarında bir ücretle ve ağır koşullarda çalışma olarak görülmektedir. Taşeron işçilerinin ortalama ücreti benzer işi yaptığı sendikal örgütlülüğe sahip işçisinin yüzde 50’si civarındadır. Ayrıca taşeron işçiler, ücretlerinin geç ödenmesi ve hatta hiç ödenmemesi gibi sorunlarla da karşılaşmaktadır. Bununla da kalınmayıp, taşeron işçilerin yemek ve yol paraları da çoğunlukla verilmemektedir. Yapılan bir araştırmaya göre; sendikal örgütlülüğe sahip belediye işçileri yılda ortalama 78 gün, belediye şirket işçileri 66 gün ikramiye alırken, sendikal örgütlülüğü olmayan belediye işçileri ise 47 gün ikramiye almaktadırlar. Taşeron işçilerine ikramiye ödenmesi ise söz konusu değildir. 

Taşeron işçilerin sorunlarına yönelik tespitlerini sürdüren Rahmi Aşkın Türeli, taşeron şirketlerde sendikal örgütlenmenin zorluğununa kurumlar için bir avantaj sağladığının altını çizerek bu durumda çalışan işçilerin mali ve sosyal haklarını kullanamadığını, ciddi sorunlar yaşadığını ifade etti.

Türeli şöyle konuştu:

"Kamuda, taşeron işçiler ağırlıklı olarak başta temizlik işleri olmak üzere yardımcı hizmetlerde, sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetlerinde, yerel yönetim hizmetlerinde ve güvenlik hizmetlerinde çalıştırılmaktadır. Kamu kurum ve kuruluşlarında taşeron işçi çalıştırılmasına yönelik hizmet alımları genelde bir yıllık olup hizmet alımının usul ve esasları kamu ihale kurumu ilgili mevzuatına göre belirlenmektedir. Bu hizmet alımlarıyla çalışan işçilerin bütün mali ve sosyal hakları ihaleyi alan taşeron firmaların sorumluluğu altında olmakta ve ihaleyi yapan kamu kurumunun ihale bedelini taşeron firmaya ödemekten başka herhangi bir yasal sorumluluğu bulunmamaktadır. Çünkü uygulamada, hizmet alan kamu kurum ve kuruluşları şartnamelerinde bu yükümlülüklerin alt işveren tarafından yerine getirileceğini belirtmektedirler. Bu yüzden de taşeron işçiler, ne asıl işveren olan kamu kurum ve kuruluşlarının vasıtasıyla, ne de alt işveren olan taşeron şirketlerinin vasıtasıyla yasal mali ve sosyal haklarını kullanamamakta ve ciddi sorunlar yaşamaktadırlar. Taşeronlar aracılığıyla iş yapılması kamu yöneticileri için de tercih sebebi olmaktadır. Çünkü kamu yöneticileri taşeronlar aracılığıyla hem mali hem de istihdam olanaklarını rahatça yönetmekte, hatta yönlendirmektedir. İhale kanunlarının bağlayıcı hükümleri çoğu kez işlevsiz kılınarak ihaleler yandaş şirketlere verilebilmektedir. Taşeron şirketlerde sendikal örgütlenmenin zorluğu da kurumlar için bir avantaj sağlamaktadır."

Milletvekili Türeli çalışma hayatında yapılması gereken düzenlemelere ilişkin de bilgiler vererek zorunlu alanlar dışında taşeron işçilerin çalıştırılmamasına vurgu yaptı ve bu konudaki yasal düzenlemelerin de kaldırılması gerektiğini ifade etti.

CHP'li Vekil, "Kamu hizmetlerinin ilke olarak memurlar ve kamu işçileri eliyle gördürülmesi sağlanmalıdır. Bu kapsamda, kamu kurum ve kuruluşlarında, kamu hizmetlerinin hizmet satın alma yoluyla gördürülmesine ilişkin düzenlemeler gözden geçirilerek, zorunlu alanlar dışında taşeron işçi çalıştırılmasına olanak veren yasal düzenlemeler yürürlükten kaldırılmalı ve kamu hizmetlerinin kamu personeli yerine dışarıdan hizmet alımı suretiyle gördürülmesine yönelik olarak yaygınlaşan taşeron işçi istihdamı sınırlandırılmalıdır. Buna ilaveten, taşeron işçiler çalıştıkları kurumlara ihdas edilecek memur ve işçi kadrolarına geçirilmelidir." diye konuştu.